موضوعات :

کلمات کليدي :

ديگر مطالب اين نويسنده :

نگاهي به موزه جنگ کانادا

ترجمه احمد پرهيزي

اشاره:

اگرچه  کانادا هم اکنون جزو ملل غربی و هم مسلک اروپایی ها به شمار می رود اما هنوز هم موزه جنگ این کشور اسناد مربوط به مقابله کانادایی ها با اروپائیان در دو قرن قبل را با افتخار در موزه جنگ خود نگهداری می کنند. براساس آنچه که در  معرفی موزه نوشته شده حضور نظامی امروز کانادا در هرنقطه از جهان مثلا افغانستان یا عراق روزی در این موزه منعکس خواهد شد. متن پیش رو از پایگاه اینترنتی موزه جنگ کانادا اقتباس شده و برای حفظ نوع نگاه کانادایی ها به پیشینه جنگ دفاع و اشغالگری کشورشان در محتوای آن دست برده نشده است.

موزه جنگ کانادا از سال 0881 ميلادي وجود داشته است. در سال‌هاي اوليه بيشتر اشياي موزه شامل ساخته‌هاي نظامي بود. از سال 7691موزه داراي عمارتي براي بايگاني بود و بيشتر مجموعه هاي آن در يک گاراژ در غرب شهر نگهداري مي شد. در ماه مه سال 1002 ميلادي دولت فدرال اعلام کرد که ساخت موزه جديد جنگ در جُلگه لوبرتون را تصويب کرده است. موزه جديد در روز هشتم ماه مي سال 5002 ميلادي گشايش يافت، اين تاريخ هم يادبود شصتمين سال پايان يافتن جنگ دوم جهاني در اروپا بود و هم صد و بيست و يکمين سال تأسيس موزه سابق.

اين موزه که در کرانه جنوبي رودخانه اتاوا واقع شده است يکي از مهم‌ترين موزه‌هاي کانادا محسوب مي‌شود. معماري تماشايي آن، نمايش‌گاه هاي بديعي که برگزار مي کند، برنامه هاي عمومي متنوع و محتواي تخصصي و پژوهشگرانه آن باعث شده است تا اين موزه به يکي از بناهاي موزه‌شناختي برجسته جهان تبديل شود که بازديد کنندگان مي‌توانند در آن به درکي از نبردهاي نظامي برسند.

«بازسازي» که بُن‌مايه طراحي موزه بوده است نه تنها تأثير جنگ بر روي زمين را به ذهن متبادر مي کند، بلکه توانايي طبيعت را در ترميمي با آن دسته از تخريبات فيزيکي که محصول نبردهاي انساني است نشان مي دهد. 

طي بيست و يک ماه نخست افتتاح، موزه پذيراي بيش از 1 ميليون بازديد کننده بوده است، اين رقم باعث شده است تا موزه جنگ کانادا به دومين موزه پربازديد سرتاسر کشور پس از موزه تاريخ تمدن کانادا تبديل شود.

مرکز پژوهشي تاريخ نظامي

مرکز پژوهشي تاريخ نظامي موزه جنگ کانادا مجموعه اي شامل آرشيو ژرژ متکالف و کتاب خانه هارتلند – مولسان را يک جا جمع آورده است. اين مجموعه هاي ارزشمند ملي شامل پژوهش هاي دست اول و دست دومي در باب تاريخ نظامي کشور کاناداست که دوره اي تاريخي از نخستين برخورد کشور با اروپايي ها تا به امروز را پوشش مي دهد.

مجموعه آرشيو ژرژ متکالف حاوي چهارصد و سيزده متر سند بايگاني شده بي‌نظير و شصت و پنج هزار عکس است، از جمله اسناد اين بخش مي توان به موارد زير اشاره کرد:

● نامه هاي رزمندگان، دفترچه هاي خاطرات خصوصي، بريده روزنامه ها، روزشمارهاي جنگ نوشته فرماندهان و رزمندگان، نقشه ها، نقشه هاي سه بُعدي، طرح هاي جنگي، کارت هاي پستال، پارتيشن هاي موسيقي، آلبوم هاي موسيقي، اسناد صوتي ضبط شده و تاريخ هاي شفاهي ضبط شده به همراه ديگر اسناد چاپي.

● عکس هاي اصلي (اوريژينال) سياه و سفيد و رنگي، نگاتيف هاي عکس ها، پلاک هاي شيشه اي، عکاسي روي پلاک، عکاسي روي فلز، اسلايدها، چهره نگاري هاي دستي، و کاست هاي ويدئو.

کتاب خانه هارتلند – مولسان شامل حدود پنجاه و پنج هزار مجلد است، از جمله:

● تاريخ لشکرها، خاطرات شخصي منتشر شده، فصل نامه ها و نشريات، خودآموزهاي نظامي فني، اسناد چند رسانه اي و پنج هزار کتاب ناياب.

کاتالوگ هاي برخط (آنلاين)

کاتالوگ برخط مرکز پژوهشي تاريخ نظامي بر روي شبکه جهاني در دسترس همگان است. کاربران مي‌توانند درون مجموعه هاي کتاب خانه و بايگاني هاي موزه جنگ کانادا و موزه تاريخ تمدن کانادا به راحتي جستجو کنند.

«دموکراسي در جنگ: نشريات کانادايي و جنگ دوم جهاني» عنوان مجموعه اي ديجيتال شامل صد و چهل و چهار هزار بريده نشريات معاصر است که وقايع پيش آمده طي جنگ دوم جهاني را گزارش کرده اند. اين مجموعه نيز به صورت برخط در دسترس کاربران اينترنتي است.

ياد دادن، محافظت کردن، به ياد داشتن. اين سه عبارت در حقيقت دستور کار موزه جنگ کاناداست. عمل به اين دستور باعث مي شود تا گذشته نظامي کانادا و مفهوم آن هرگز فراموش نشود. موزه در چهارچوب اين دستور اهدافي براي خود تعريف کرده است: معرفي ميراث نظامي کانادا به نسل هاي امروز و آينده، حفاظت از ساخته هاي نظامي تاريخي، و تشويق زنان و مردان کانادايي به تأمل درباره فداکاري هاي گذشته.

نمايشگاه هاي دائمي – گالري هاي کانادا و جنگ‌ها

نمايشگاه دائمي موزه جنگ کانادا به چهار بخش تقسيم شده است که بنا بر ترتيب روزشمار، تاريخ نظامي کانادا را از آغاز تا به عمليات هاي نظامي اخير معرفي مي کند. تالار پنجم که سالن افتخار لژيون سلطنتي کانادا نام دارد اهميت زنده نگه داشتن يادبودها در تجربه نظامي کشور را نشان مي دهد. هر گالري به منزله چراغي است که لحظات تعيين کننده تاريخ نظامي کانادا و شيوه شکل گيري ملت طي وقايع گذشته را پيش چشم بيننده روشن مي سازد. بخصوص بايد تأکيد کرد که نمايشگاه ها از تجارب انساني جنگ (که به همت تاريخ هاي شخصي، ساخته ها، و خاطرات مردم معمولي کانادا روايت شده است) استفاده بهينه کرده است تا بازديد کنندگان را برانگيزد که به کشور خود، گذشته آن و چشم‌انداز هاي آينده فرا روي آن بيانديشند.

بازديد کنندگان مي توانند هر گالري نمايشگاه دائمي را جداگانه تماشا کنند، يک چهارراه مرکزي پيش روي آنان است که بر اساس ترتيب تاريخي مي توانند سفري در زمان انجام دهند و کشور خود و سراسر جهان از استپ هاي جنوب آفريقاي جنوبي گرفته تا کوه هاي افغانستان را درنوردند. بازديد کنندگان در اين طي طريق که از دل قرن ها به گرد جهان مي چرخند با مردان و زناني رو به رو مي شوند که در توسعه و تکامل بافت اجتماعي و سياسي کانادا – در زمان جنگ، در زمان صلح و در جبهه داخلي – نقشي مهم ايفا کرده اند. جنگ ها تاريخي به قدمت جهان دارند و موزه جنگ کانادا بر آن است تا به شيوه‌اي پويا اين تاريخ را روايت کند، و بخصوص بينندگان را با سويه انساني جنگ آشنا سازد. روايت اين تاريخ بيش از آن که متکي بر اشيا و ساخته ها باشد بر تجارب زيستي اتکا مي کند.

در اين‌جا مي‌کوشيم شرحي مختصر از نمايشگاه هاي دائمي ارائه کنيم که شامل گالري هاي اصلي تاريخ‌مند و اِلِمان‌هاي اصلي نمايشگاه است.

گالري 1. ميدان نبرد

جنگ با کشور، از آغاز تا سال 5881 ميلادي

اين گالري جنگ‌هايي را بررسي مي کند که از دوره نخستين برخورد با اروپاييان آغاز و به ميدان جنگ باتوچ در سال 5881 ميلادي ختم شد. آن چه در اين بخش از موزه به آن پرداخته مي شود سازمان هاي نظامي پيچيده و تجهيزات تکامل يافته انسان هاي اوليه دوران گذشته و نيز نبردهايي است که قدرت هاي اروپايي در آمريکاي شمالي به راه انداختند. اين موزه تاريخ نظامي نوول فرانس (فرانسه نو) و نقش نيروهاي بريتانيايي و چريک هاي محلي پس از سال 3671ميلادي در توسعه کانادا و دفاع آن از تهديدات داخلي و خارجي را روشن مي سازد. مطالعه عميق نبرد دشت‌هاي ابراهيم که به سال 9571 ميلادي در کِبِک رخ داد يکي از ارکان مهم اين گالري محسوب مي شود.

گالري 2. براي سلطنت و سرزمين

جنگ جنوب آفريقا و جنگ اول جهاني، 5881 تا 1391 ميلادي

اين گالري به مشارکت نظامي کانادا در جنگ هاي خارجي اختصاص يافته است. از مشارکت در استعمار تا جنگ هايي مانند جنگ آفريقاي جنوبي، از سال 9981 تا 2091 ميلادي، تا اقدامات شجاعانه کانادايي ها طي جنگ اول جهاني جملگي در اين موزه بررسي شده اند تا عرض اندام کانادا در صحنه بين‌المللي را پيش چشم همگان بگذارد. طي جنگ اول جهاني، نيروهاي زميني کشور در ميان مؤثرترين نيروهايي قرار داشت که از طرف قدرت هاي مختلف جهاني به عرصه نبرد گسيل داشته شده بودند. با اين همه شرکت در هر جنگي مستلزم پرداخت بهايي است، و با آن که در پايان جنگ کانادا هم پيروز و هم خودمختار شد کشور به‌شدت چند پاره شد.

گالري 3. غرقه در جنگ

جنگ دوم جهاني، 1391 تا 5491 ميلادي

اين گالري به نبرد کانادا با ديکتاتورهاي بيگانه طي جنگ دوم جهاني مي پردازد. گالري 3 ديکتاتورهاي ظالم دهه سي ميلادي و فشارهاي روزافزون ديگر کشورهاي جهان براي مخالفت با آنان را به بازديد کنندگان مي شناساند. در ميان نيروهاي قدرتمند بين المللي، کانادا نيز با ارسال رزمندگان خود اعم از زميني، هوايي و دريايي در شمار پرقدرت ترين ها به حساب مي آمد، به علاوه نيروهاي کانادايي حمايت صنعتي و لجستيکي قابل توجهي را نيز [از جانب دولت] پشت سر خود داشتند. اين دوران باعث شد تا مفهوم دولت – ملت کاناداي امروز تبيين شود، نيز نقش درجه يک اقتصادي و سياسي کانادا در زمان پس از جنگ از دستاوردهاي کشور در اين دوران محسوب مي شود.

گالري 4. صلحي خشونت‌بار

جنگ سرد، برقراري صلح، و نبردهاي اخير، از سال 5491 ميلادي تا به امروز

طي بخش اعظمي از دوران پس از جنگ، نيروهاي کانادايي در جنگ سرد با اتحاد جماهير شوروي [سابق] و متحدان آن مشارکت ورزيدند. علاوه بر آن، در اين سال‌ها، کانادا نقشي مهم در عمليات هاي بين المللي برقراري صلح ايفا کرده است، عمليات هايي که کانادا در آن ها تجربه خاصي دارد که موجب افتخار مردم کشور است. علاوه بر آن، در اين گالري درگيري هاي ديگري نيز که نيروهاي مسلح کانادايي مجبور به شرکت در آنها شدند بررسي شده است، البته اين درگيري ها پس از پايان يافتن جنگ سرد تا حد زيادي کاهش يافت. همچنين به عمليات ها و فعاليت هاي نظامي کانادا طي سال‌هاي اخير نيز پرداخته شده است.

تالار افتخار لژيون سلطنتي کانادا

افتخار آفريني و در خاطر زنده نگه داشتن [اين افتخارات]، در حقيقت دو عنصر مهم تاريخ نظامي کانادا محسوب مي شوند که پيوندي ميان گذشته، حال و آينده برقرار مي سازند. در تالار افتخارات لژيون سلطنتي کانادا واقع در مرکز موزه تصاويري که بر روي پرده نمايش مي يابند با دست‌ساخته‌ها، آثار هنري و ديگر عناصر نمايشگاهي سنتي همراه مي شوند. اين تصاوير روي پرده و ديگر عناصر فناوري بازديد کنندگان را قادر مي سازد تا در باب خود نمايشگاه و تاريخچه آيين هاي بر پا داشتن يادبودها تحقيق انجام دهند و نظريات شخصي خود را در باب اين افتخارات، يادبودها و ميراث جنگ با ديگران در ميان بگذارند.

گالري لوبرتون

موزه جنگ کانادا يکي از بهترين مجموعه هاي ماشين آلات جنگي و تجهيزات سراسر جهان را در تملک خود دارد، نيز مجموعه يونيفورم‌ها، مدال‌ها و نشان‌ها و ديگر ساخته‌هاي آن نيز داراي اهميت است. به مدد گنجايش بالاي نمايشگاه اشياي ذخيره، اين موزه قادر است اشياي عظيم‌الجثه نظير ماشين‌هاي جنگي را به سهولت در دسترس همه بازديد کنندگان قرار دهد.

ديگر مکان‌هاي نمايشگاه

علاوه بر نمايشگاه دائمي، موزه جنگ کانادا داراي چندين مکان مهم ديگر است.

نمايشگاه‌هاي ويژه در گالري تيمسار جان مک‌کره

نمايشگاه‌هاي ويژه روز به روز نقشي مهم‌تر در موزه جنگ کانادا ايفا مي کنند. شمار فراواني نمايشگاه موقتي جذاب و تماشايي با هدف افزايش مخاطبان و بازديد کنندگان موزه و جلب توجه آنان راه‌اندازي شده و مي‌شوند که باعث مي شود به برخي مفاهيم نيز عميق‌تر پرداخته شود. بر روي وبگاه اينترنتي موزه فهرستي از اين نمايشگاه‌هاي ويژه قرار گرفته است که همگان مي‌توانند مراجعه کنند.

تسهيلات و امکانات

موزه جنگ کانادا علاوه بر آن که همه امکانات لازم براي يک موزه مدرن را داراست براي بازديد کنندگان خود شرايطي فراهم ديده است تا بتوانند دست به تجارب آموزشي و خلاقانه بزنند. از جمله امکانات موزه مي توان به يک سالن تئاتر، يک فروشگاه براي خريد انواع هدايا و يادمان‌ها، چهار آتليه، يک کافه‌تريا با چشم‌انداز رودخانه، چندين فضاي مغتنم براي استراحت و تفکر، 013 مکان براي توقف داخلي، يک ورودي عظيم مخصوص بازديدهاي گروهي، مناظر ديدني طبيعي و ... اشاره کرد.

نکات خواندني راجع به موزه

● بر روي پنجره‌هاي موزه با علايم و کُدهاي مخابراتي مورس عبارت «هرگز فراموش نکنيم» نگاشته شده است.

 ●مساحت کل موزه: 01 هزار و 486 متر مربع

 ●هر ساله رأس ساعت 11 روز 11 نوامبر نور خورشيد از خلال يکي از پنجره‌هاي تالار خاطرات وارد مي شود تا تنها شيء موجود در اين اتاق را روشن کند و آن شيء چيزي نيست جز سنگ قبر سرباز گمنام کانادايي.

● مسافتي که بازديد کننده بايد بپيمايد تا کل نمايشگاه دائمي را ببيند: 2 کيلومتر

● شمار آثار اصلي (اوريژينال) نمايش داده شده: 033

● شمار کل ساخته‌هاي نمايش يافته در گالري‌ها مربوط به کانادا و جنگ‌ها: 7612

● شمار اسناد صوتي تصويري: 531

● شمار تصاوير دروني موزه: 0002

● شمار کل مجموعه ساخته‌ها موزه: 005 هزار

● شمار آثار موجود در مرکز تحقيقات تاريخ نظامي: 55 هزار

● بايگاني عکس شامل: 56 هزار و 005 سند

● شمار کل نقاشي‌هاي موجود: 077 اثر