|
|
|
راه شماره 17 : فردای انتخابات...
جنگ جهانی دوم پس از شصت سال
مترجم: ع. ف. آشتيانی
ما را ببخشيد! شرمنده‌ايم
مترجم: ع. ف. آشتياني
كهلر، رئيس جمهور آلمان به مردم اين كشور توصيه كرد رنجي را كه به دست آلمان نازي بر ديگران وارد شده فراموش نكنند. او كه اين سخنان را در مراسم يادبود جنگ جهاني دوم در پارلمان آلمان ايراد مي‌كرد گفت: «ما آلماني‌ها با شرم و ترس به گذشتة خويش مي‌نگريم.»
روز يكشنبه هشتم ماه مه، مجلسين آلمان با تشكيل جلسة ويژه‌اي شصتمين سالگرد تسليم آلمان نازي و پايان جنگ جهاني دوم را گرامي داشتند. هورست كهلر، رئيس جمهور، طي نطقي در پارلمان به آلماني‌ها هشدار داد به رغم تغييرات بنيادي در كشور هنوز نمي‌توان خط پاياني بر گذشتة آلمان گذاشت. او گفت داغ مصائبي كه آلمان بر دل دنيا گذاشته هنوز دردناك است. تجارب رنج آن، سال‌ها از ذهن مردم پاك نشده و بسياري هنوز داغدار و سوگوار لطمات وارده بر ميهنشان هستند.
كهلر به نمايندگان مجلس سفلي و علياي آلمان گفت: «ما آلماني‌ها جنگ جهاني دوم و هولوكاستي را كه به دست آلمان بر ملت‌ها روا شد و فروپاشي تمدني را كه مسب‍ّب و مسئولش ما بوديم را با شرمساري و وحشت به ياد مي‌آوريم و به ياد داريم شش ميليون يهودي را كه با خباثتي اهريمني كشته شدند. زنده داشت خاطرة تألمات و علل و اسبابش جزء مسئوليتهاي ماست و بايد تعهد كنيم كه ديگر آن آلام بازنمي‌گردند.»
كهلر اما افزود آلماني‌ها به خاطر تجل‍ّي و تحقق دمكراسي مدرن در كشورشان احساس غرور مي‌كنند.
تقاضاي بخشش داريم
سخنراني كهلر به مناسبت برنامه‌هاي يادبود و گرامي‌داشت شصت سال پايان دوران سلطة نازي‌ها و جنگ جهاني دوم، كه به مدت دو روز در آلمان برگزار شد، ايراد گرديد. مراسم و برنامه‌هاي مشابهي نيز براي بزرگداشت روز پيروزي متفقين در سراسر قارة اروپا و روسيه برگزار شد.
گرهارد شرودر، صدر اعظم، و هورست كهلر، رئيس جمهور آلمان، روز يكشنبه در معيت جمعي از سياستمداران بلندپايه و اعضاي پارلمان در مراسم يادبودي در كليساي جامع برلين حضور يافتند.
كاردينال كارل‌ليمان در موعظه‌اش اظهار داشت كه هشتم ماه مه 1945 صرفاً پايان‌بخش دوران حكومت وحشت نبود بلكه صفحة جديدي گشود. وي گفت مردم اروپاي شرقي بيشترين رنج ناشي از جنايات سالهاي جنگ جهاني دوم را متحمل شدند.
جمع حاضر در كليساي جامع برلين پس از پايان موعظة كاردينال ليمان از بلوار اونترد‌ِن ليندن به سمت يادمان جنگي آلمان موسوم به Neue Wache حركت كردند و در آنجا هورست كهلر، شرودر، به ترتيب رئيس جمهور و صدر اعظم و رؤساي دو مجلس و رئيس ديوان قانون اساسي كه مجموعاً سران پنج نهاد دمكراتيك آلمان را تشكيل مي‌دهند طي مراسم ساده‌اي حلقه‌هاي گل در پاي يادمان گذاشتند.
روزنامة روسي Komsomolskaya Pravda چندي پيش با درج مقاله‌اي به نقل از شرودر نوشته بود كه وي به خاطر گناهان كشورش در جنگ جهاني دوم از قربانيان آن جنگ‌طلب بخشش كرده است. او ضمن تأكيد بر توسعه و تقويت مناسبات آلمان با روسيه از زمان پايان جنگ جهاني دوم بدين سو نوشت: «ما امروز به خاطر رنجي كه به دست آلماني‌ها و به نام آلمان بر مردم روسيه و ديگر ملت‌ها رفته است طلب بخشش مي‌كنيم.»
هزاران تن از مردم آلمان نيز روز يكشنبه به‌رغم باران و سرما با تشكيل زنجيره‌اي انساني و شمع به دست به خيابان‌هاي برلين آمدند تا قول دهند كه آلمان شصت سال پس از پايان جنگ جهاني دوم، ديگر هرگز مسب‍ّب جنگ، سياست‌هاي افراطي و نژادپرستي نخواهد بود.
كليساها، راديكال‌هاي چپ، ستاره‌هاي ورزش، چهره‌ها و سياستمداران در اتحادي چشم‌نواز در برنامه‌هاي هشتم ماه مه كه نام «جشنوارة دمكراسي» را بر آن گذاشته بودند شركت داشتند. بوريس بكر، تنيس‌باز مشهور و برونو گانز، بازيگر نقش هيتلر در فيلم پرفروشي از اين ديكتاتور، براي جمعيت حاضر در براندنبورگ سخنراني كردند.
حضور جمع زيادي از نئونازي‌ها كه مي‌خواستند در برلين راه‌پيمايي كرده و احتمالاً درگيري‌هايي به وجود بياورند جو‌ّ مراسم را كمي بر هم زد. به گفتة پليس حدود سه هزار تظاهركننده از حزب دمكراتيك ملي نئونازي در ميدان آلكساندر پلاتز در شرق برلين تجمع كرده بودند. آنان اكثراً سوئدي و رومانيايي هستند. پليس ضد شورش براي جلوگيري از درگيري نئونازي‌ها با حدود ده هزار معترض جناح چپ كه در برلين تظاهرات كرده بودند، نئونازي‌ها را در حلقة محاصرة خود گرفت.
نئونازي‌ها خواستار «پايان كيش احساس گناه» بعد از «60 سال دروغ‌گويي» شدند.
اوتمار شراينر، از رهبران حزب حاكم سوسيال دمكرات، حين بازديد از اردوگاه آشويتس بيركنو در لهستان در مصاحبه‌اي با روزنامة «بيلد» گفت: «بايد همة دانش‌آموزان را به ديدن اردوگاههاي كار اجباري آورد. اين‌جا انسان دچار شرم عميقي مي‌شود.»
نظرگاه: راه دشوار آلمان
«مارك يانگ، تحليلگر شبكة جهاني دويچه‌ولة آلمان در شصتمين سالگرد پايان جنگ جهاني دوم از تحول چشمگير پيوند آلمان با ميراث دشوار پس از جنگ جهاني دوم سخن مي‌گويد.»
اهميت بخشيدن به سالگردهاي تكراري را مي‌توان ناشي از نوعي خودبيني ارادي بشري دانست، اما همين سالگردهاست كه امكان ارزيابي وقايع مهم و تأثيراتشان بر زندگي بشر را فراهم مي‌آورد.
تا به حال هيچ پديده‌اي با شدت و قوت جنگ جهاني دوم و پيامدهايش نتوانسته مسير تاريخ مدرن را تحت تأثيري بس شگرف بگذارد. قطعي بود كه با گذشت زمان، آلمان و بقية دنيا با ميراث و مات‍َر‌َك بدترين منازعة قرن بيستم به نحوي كنار بيايند و اما اكنون كه شصت سال از پايان جنگ گذشته ما در آستانة يك نقطة عطف ايستاده‌ايم.
مراسمي كه امسال به يادبود جنگ جهاني دوم برگزار مي‌شود شايد آخرين رخدادهايي باشند كه در آنها اندك شاهدان واقعي فجايع جنگ حضور دارند و از اين پس مسئوليت پاسداشت ياد و خاطرة جنگ از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود. آنچه بر تأثر و تألم حال و هواي برنامه‌ها و مراسم آزادسازي اردوگاههاي مرگ و آخرين نبردهاي منجر به هزيمت رايش سوم هيتلر دامن مي‌زد همين دست به دست شدن مسئوليت‌هاست.
طبيعتاً امسال براي آلماني‌ها فرصتي است تا با تأملي ژرف‌بينانه عبرت‌ها و درسهاي آموخته شده از تاريك‌ترين فصل تاريخشان را به بهترين نحو ممكن زنده نگاه دارند. فجايعي كه آلمان نازي بر سر جهان آورد بي‌ترديد هولناك‌ترين جناياتي بود كه بشر مرتكب شده است. با اين وجود، هيچ كشوري به اندازة آلمان‌ِ بعد از جنگ با عفريت گذشته‌اش به نحوي تحسين‌برانگيز و تمام و كمال روبه‌رو نشده است.
البته مسئله فوق‌الذكر كار ساده‌اي نيست اما آلمان مدرن، ميراث دردناك جنگ جهاني دوم را به بخشي از هويت ملي خود تبديل كرده است.
ارادة تزلزل‌ناپذير در پذيرش مسئوليت خطاهاي گذشته يكي از دلايلي است كه تفاوت نقش آلمان در اروپا با نقش ژاپن در آسيا را نمايان مي‌سازد؛ امروزه بين فرانسه و آلمان دوستي عميقي برقرار است درحالي كه ژاپن و چين هر چند وقت يك‌بار با دشمني خفته‌اي كه بينشان است به محض علني شدن دوبارة قضاياي باقي‌مانده از جنگ، به جان هم مي‌افتند.
شصت سال پس از جنگ، پاريس با اطمينان از اينكه يك آلماني مي‌تواند افكار عمومي فرانسه را دربارة آنچه به صلاح مردم است متقاعد سازد از شرودر مي‌خواهد تا حمايت رأي‌دهندگان فرانسوي دررفراندوم آتي دربارة قانون اساسي اتحادية اروپا را جلب كند. ده سال پيش مقامات آلماني در پنجاهمين سالگرد جنگ جهاني دوم اصلاً به حساب نمي‌آمدند.
مقدس براي همة روسها!
ولاديمير كوتن‍ِف، سفير روسيه در آلمان، در شصتمين سالگرد پايان جنگ جهاني دوم راجع به اهميت و جايگاه اين روز براي روسيه و مناسباتش با آلمان به چند سؤال شبكة جهاني دويچه وله پاسخ داد.
روز يكشنبه 9 ماه مه 2005 آقاي كوتن‍ِف همراه با سياستمداران آلماني در مراسم يادبود شصتمين سال پايان جنگ جهاني دوم كه در محل يادمان جنگي روسيه در پارك ترپتاور برلين برگزار شد شركت كرد. اين يادمان بزرگ بين سالهاي 1946 تا 1949 به‌عنوان آرامگاه حدود 5000 سرباز ارتش سرخ كه در نبرد برلين كشته شدند بنا شده است. سفير روسيه با نثار تاج گل در پاي اين يادمان از نيروهاي روسي كه در جنگ جهاني دوم با نازي‌ها جنگيدند، قدرداني كرد. وي در سخناني كه براي كهنه سربازان ارتش سرخ ايراد مي‌كرد گفت: «هشتم ماه مه 1945 روز پيروزي تمدن بر بربريت است.»
اهميت شصتمين سالگرد پيروزي متفقين و پايان جنگ جهاني دوم براي روسية امروز را بيان كنيد.
بدون اغراق، اين روز براي همة روسها مقدس است. با وجودي كه روسيه در اين پيروزي سهم بزرگ و تعيين‌كننده‌اي داشت اما پيروزي بر فاشيسم محصول حركت جمعي بشريت مترقي و پيشرو بود. روسيه با فدا كردن 27 ميليون تن از هموطنانش كه 18 ميليون نفر از آنها غير نظامي بودند بهاي سنگيني در تحقق پيروزي پرداخت. سي و سه هزار شهر و روستاي ما به‌طور كامل محو شدند اما جنگ را پشت سر گذاشته و ظفرمند بيرون آمديم، روز نهم ماه مه روز بزرگي است كه چشمان ما را غرق در اشك غرور و شادي مي‌كند.
در اين دوران روسيه چه نتايج سياسي‌اي از آن جنگ مي‌گيرد؟ آيا تجارب كشور شما از جنگ جهاني دوم بر سياست خارجي كنوني كشورتان مؤثر است؟ و چگونه؟
حتي امروز نيز نتايج آن جنگ بر نظم مدرن جهاني و هنجارهايي كه كشورها ـ ازجمله روسيه ـ خود را با آنها در صحنة بين‌المللي منطبق مي‌سازند تأثيري به‌سزا دارند. اين هنجارها عبارت‌اند از رعايت دقيق قوانين بين‌الملل؛ نقش راهبري سازمان ملل يعني سازوكار جهاني براي تحكيم صلح و امنيت در جهان و مخالفت قاطع با قدرت‌هايي كه خود برتربيني و انحصارطلبي‌ِ يك ايدئولوژي، نژاد، مليت، يا مذهب را در جهان ترويج مي‌كنند.
اكنون كه شصت سال از جنگ مي‌گذرد چه ديدگاهي در مورد آلمان داريد؟ و چه تأثيري بر سياست كشور شما به‌ويژه در مناسبات با آلمان در سال 2005 مي‌گذارد؟
آلمان امروز كشوري است كه به نظر ما عبرت‌هاي درستي از تراژدي جنگ جهاني دوم گرفته است، اين كشور ساز و كارهايي را طراحي كرده تا از تكرار گذشته پيشگيري كند و البته گناهانش را نيز پذيرفته است. آلمان شريك راهبردي ماست كه با يكديگر در مورد مسائل اساسي بين‌المللي مواضع مشترك يا مشابه اتخاذ مي‌كنيم. با همين طرز تلقي است كه شرودر، صدر اعظم آلمان را در جايگاه دوست و شريك خود در مراسم يادبود در روز 9 ماه مه در مسكو مي‌پذيريم.
|
|
|
